Το σύνδρομο της αποφασιστικής νίκης και οι εθνικοί μας μύθοι

Το σύνδρομο της αποφασιστικής νίκης και οι εθνικοί μας μύθοι - Πώς η κοινωνία μας είναι εθισμένη στο "ηρωικό πρότυπο" και πώς αντιμετωπίζεται η Τουρκική επιθετικότητα

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, υποναύαρχος ε.α.

Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στο πρόβλημα επιλογής απόφασης, είναι η εγγενής τάση που δημιουργείται στους ανθρώπους για την επίτευξη μίας γρήγορης και αποφασιστικής νίκης.

Η αποφασιστική νίκη έχει μυθοποιηθεί ιστορικά, έχει υπερτιμηθεί από αναλυτές που αρέσκονται σε ηρωϊκές περιγραφές, και από την διόγκωση όχι μόνο των παραγόντων επιτυχίας, αλλά και των αποτελεσμάτων μίας νικηφόρας μάχης.

Το σύνδρομο αυτό στους εθνικούς μας μύθους ξεκινάει από την ηρωϊκή εποχή, όπου η μονομαχία των ηρώων επέφερε και το αποφασιστικό αποτέλεσμα στην έκβαση της μάχης, με την πλευρά του ηττημένου να υποχωρεί και να συνθηκολογεί.

Η κοινωνία μας ιδιαίτερα έχει εθισθεί στο ηρωϊκό αυτό πρότυπο, όπως διδάσκεται και προβάλλεται στα σχολικά θρανία, από τις εθνικές μας ιστορίες, του μύθους και τις παραδόσεις. Με αποτέλεσμα να λατρεύουμε τις ηρωϊκές ενέργειες, να τις θεωρούμε την επιτομή της αποτελεσματικότητας, και να προσδοκούμε ότι κατά κανόνα θα φέρουν και την αποφασιστική νίκη.



Ακόμη και στις πανεπιστημιακές σχολές η ηγεσία και η διοίκηση διδάσκονται ως έργο του ενός ικανού, που κέκτηται όλων των αγαθών ηγετικών προσόντων, σύμφωνα με τα ηρωϊκά πρότυπα των μύθων μας.

Είναι επίσης πολύ συνηθισμένο στις αναλύσεις διενέξεων, συγκρούσεων, ανταγωνισμών και διαπραγματεύσεων (ως case studies), να διογκώνονται οι επιτυχίες και να υπερτονιζεται η σημασία της καθοριστικής νίκης.

Πολλοί μεγάλοι στρατάρχες στην ιστορία προσπάθησαν να επιτύχουν την μία και αποφασιστική νίκη, αλλά στη συντριπτική πλειονότητα χρειάσθηκαν πολύ περισσότερες μάχες, πολλές περισσότερες θυσίες για να επιτευχθεί η τελική νίκη, ιδιαίτερα με αντιπάλους που δεν είχαν τεράστιες διαφορές σε πόρους και σε συντελεστές ισχύος.

Η μόνη περίπτωση που επιβεβαιώθηκε η απόλυτη αποφασιστική νίκη ήταν στην περίπτωση της χρήσης των πυρηνικών όπλων στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Και αυτό έγινε γιατί κανείς άλλος δεν είχε την δυνατότητα να ανταποδώσει αντίστοιχο ή μεγαλύτερης καταστροφικότητας κτύπημα.



Όμως στην ουσία (και ιδιαίτερα στις μέρες μας όπου το περιβάλλον είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, πολύπλευρο και πολύπλοκο), η αυτονομία της αποφασιστικής νίκης, και η δυνατότητα επίτευξης της στις διεθνείς συγκρούσεις και σε όλες τις ανταγωνιστικές υποθέσεις κάθε χώρας, είναι μύθευμα.

Η απονενοημένη προσπάθεια για αποφασιστική νίκη, έχει αποδειχθεί καταστροφική πολλές φορές για όσους δεν κατάλαβαν, ότι όχι μόνο είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί, αλλά και ότι τα αποτελέσματά της στο βάθος του χρόνου δεν είναι τόσο καθοριστικά όσο πίστευαν.

Το ίδιο συμβαίνει και σε κάθε μορφής διαπραγμάτευση, σε κάθε ανταγωνιστική δράση, στο πολύπλοκο διεθνές περιβάλλον σήμερα, ποσο μάλλον όταν υπάρχει ανέχεια στρατηγικών πόρων.

Από αυτό κινδυνεύει σήμερα η Ελλάδα σε ότι αφορά την Τουρκική επιθετικότητα (υποκινείται από πολλούς για μία αποφασιστική μάχη), αλλά και από τα πολλά μέτωπα που έχει ανοίξει στην εξωτερική πολιτική, επιδιώκοντας να τα τελειώσει όλα μια και καλή.



Όμως η διευθέτηση των προβλημάτων με τους διεκδικητικούς μας γείτονες είναι ένας αγώνας δύσκολος, χρονοβόρος, συνεχής, πρέπει να δίνονται μάχες καθημερινά από τους καλύτερους σε κάθε τομέα, πρέπει να ξέρουμε με ρεαλισμό τι χρειάζεται και τι συνιστά επιτυχία και τι όχι.

Χρειάζονται πολύ καλύτερος σχεδιασμός, προοδευτική επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, δημιουργία και εκμετάλλευση όλων των συντελεστών ισχύος της χώρας, προετοιμασία, σύμπνοια και συνέπεια, χωρίς ολιγωρίες και μεγαλοστομίες, για να δημιουργηθούν οι συνθήκες για να υπάρξει νίκη.

Να καταφέρνουμε καθημερινά με υπομονή και εμμονή στο σκοπό μικρές επιτυχίες, πολλές μικρές νίκες, έστω κι αν μοιάζουν ασήμαντες σε σύγκριση με τον τελικό σκοπό.

“και ες μικρόν γενναίοι”.