Η "κούκλα-μυστήριο" των Χριστουγέννων - Η ιστορία πίσω από τα ξύλινα στρατιωτάκια

Καρυοθραύστης: Η "κούκλα-μυστήριο" των Χριστουγέννων - Η ιστορία που κρύβεται πίσω από τα ξύλινα στρατιωτάκια

Διανύουμε τις τελευταίες ημέρες του 2017. Σπίτια, δρόμοι και βιτρίνες είναι ντυμένες στα χρώματα των Χριστουγέννων. Τα στολίδια έχουν την τιμητική τους και σίγουρα θέλεις το δικό σου δέντρο να είναι το πιο λαμπερό και ξεχωριστό. Τι θα έλεγες αν αντικαθιστούσες μερικές μπάλες με πολύχρωμα στρατιωτάκια;


Ποια είναι αυτά τα στρατιωτάκια και γιατί θα μπορούσες να τους διαθέσεις έστω και λίγο χώρο στο ξεχωριστό σου δέντρο.

Η κούκλα που ονομάζεται "Καρυοθραύστης", είναι μια χριστουγεννιάτικη διακοσμητική κούκλα που φτιάχνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μοιάζει με τα στρατιωτάκια των παιδικών μας χρόνων.

Οι καρυοθραύστες μπορεί πριν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα να ήταν λειτουργικοί, ωστόσο ένα σημαντικό ποσοστό από τους σύγχρονους καρυοθραύστες είναι κυρίως διακοσμητικοί και δεν μπορείς να τους χρησιμοποιήσεις για να κάνεις αυτό που σε προδιαθέτει το όνομά τους (δηλ. να σπάσεις καρύδια).


Οι κούκλες αυτές  προέρχονται από την Γερμανία και πιο συγκεκριμένα από την οροσειρά Ore Mountains. Στην γερμανική παράδοση είναι σύμβολα της καλής τύχης, που τρομάζουν τα κακά πνεύματα.

Μια από τις πολλές ιστορίες καταγωγής τους, αποδίδει την δημιουργία της πρώτης κούκλας σε έναν τεχνίτη από το Seiffen. Συχνά δίδονταν ως δώρα και κάπως έτσι συνδέθηκαν και με την εποχή των Χριστουγέννων.

Η δημοτικότητά τους αυξήθηκε τον 19ο αιώνα και οι κούκλες καρυοθραύστες εξαπλώθηκαν σ’ όλες τις κοντινές ευρωπαϊκές χώρες. Καθώς η ζήτηση αυξήθηκε, η παραγωγή άρχισε επίσης σε μαζική κλίμακα στα εργοστάσια.

Ο Friedrich Wilhelm Füchtner (1844-1923), γνωστός στη Γερμανία ως «πατέρας του καρυοθραύστη», ξεκίνησε την πρώτη μαζική παραγωγή του σχεδίου χρησιμοποιώντας τόρνο στο εργαστήριό του στο Seiffen στη Σαξονία το 1872.


Οι κούκλα καρυοθραύστης άρχισε να γίνεται γνωστή και εκτός της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν πολλοί Αμερικανοί στρατιώτες γύρισαν στα σπίτια τους με αυτές τις κούκλες σαν αναμνηστικά.

Περαιτέρω διάδοση προήλθε από τον «Καρυοθραύστη» του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, μια παράσταση μπαλέτου βασισμένη στην ιστορία του Ε.Τ.Α Hoffmann «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών», στην οποίο ο Καρυοθραύστης δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένα παιδικό στρατιωτάκι.

Ένα στρατιωτάκι που όταν το ρολόι σήμανε μεσάνυχτα ξαφνικά πήρε ζωή! Ηγέτης των υπόλοιπων στρατιωτικών εναντίον του Βασιλιά των Ποντικών.


Το μπαλέτο μεταφέρθηκε και στην Αμερική κατά τα μέσα του 20ου αιώνα και έγινε μια αγαπημένη παράδοση διακοπών στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το μπαλέτο του Τσαϊκόφσκι είναι ουσιαστικά ο λόγος που η κούκλα καρυοθραύστης έγινε χριστουγεννιάτικη διακόσμηση αλλά και μια εποχιακή φιγούρα για την Δυτική Κουλτούρα.
Μια χειροποίητη κούκλα καρυοθραύστης αποτελείται από περίπου 60 χωριστά κομμάτια. Παραδοσιακά μοιάζουν με στρατιώτες και συνήθως ζωγραφίζονται με έντονα χρώματα.


Υπάρχουν πολλά διαφρετικά σχέδια: Από τις αρχές του 19ου αιώνα υπήρχαν εκείνοι που ήταν ντυμένοι ανθρακωρύχοι ή στρατιωτικοί ή αστυνομικοί, είτε ακόμα και βασιλείς.

Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν και πιο πρόσφατες παραλλαγές ώστε να μοιάζουν είτε με διάφορα είδωλα της ποπ, είτε με ιστορικούς ηγέτες, από τον Benjamin Franklin μέχρι και Αμερικανούς στρατιώτες από διάφορες επιχειρήσεις.