Το αντιτορπιλικό ΙΕΡΑΞ απελευθερώνει τα ΨΑΡΑ - Το χρονικό της Νίκης

ΨΑΡΑ: Η συγκλονιστική απελευθέρωση του νησιού από το αντιτορπιλικό ΙΕΡΑΞ και τον κυβερνήτη Αντώνη Βρατσάνο

Σαν σήμερα το 1912, το αντιτορπιλικό ""Ιέραξ"", υπό τον κυβερνήτη Αντώνιο Βρατσάνο, απελευθερώνει με άγημά του τα Ψαρά. Δείτε πώς έχει καταγράψει το χρονικό της απευλευθέρωσης ο  Ανδρέας Μ. Καραγιώργης , πρόεδρος της Αδελφότητας Ψαριανών, στο psarianokaravi.blogspot.gr


Ήταν Δευτέρα, 21η Οκτωβρίου του 1912. Οι Ψαριανοί είχαν ενημερωθεί για την κήρυξη του πολέμου και περίμεναν την λευτεριά τους.

Εκείνο το πρωινό, φάνηκε από το ακρωτήριο "Πούντα" το ελληνικό αντιτορπιλικό "ΙΕΡΑΞ" με κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Αντώνη Βρατσάνο.

Διπλός ο συμβολισμός. Το πολεμικό είχε το όνομα του πτηνού που συμβολίζει την μαχητικόκτητα των Ψαριανών στην τιμημένη σημαία τους όπου ραμφίζει το φίδι, που συμβολίζει τον προαιώνιο εχθρό των Ελλήνων, το γεράκι.

Κυβερνήτης του πολεμικού ήταν ο Αντώνης Βρατσάνος. Ο αδελφός του, Ιωάννης Βρατσάνος, πλοίαρχος και διοικητής των αντιτορπιλικών του ελληνικού στόλου, λέγεται ότι είπε στον αδελφό του: 'Αντώνη πήγαινε να ελευθερώσεις τα Ψαρά γιατί Αντώνης τα παρέδωσε και Αντώνης πρέπει να τα ελευθερώσει".

Πάντως στο ημερολόγιο γάφυρας του Θωρηκτού Αβέρωφ, με ημερομην΄θα 19 Οκτωβρίου και ώρα 16:30 καταγράφονται τα εξής: "Κατάπλους ΜΟΥΔΡΟΝ.Έχει ήδη καταπλεύσει και το τρότον ανιχνευτικόν το ΙΕΡΑΞ. Προγραμματίζεται σταλή αύριον διά κατάληψιν ΨΑΡΩΝ".

Το ΙΕΡΑΞ φθάνει έξω από το λιμάνι των Ψαρών και αγκυροβολεί.

Η τουρκική φρουρά πανικοβάλλεται. Σηκώνει την τουρκικήσ ημαία στο "Κονάκι" για να καταδείξει την κυριαρχία των Οθωμανών. Παράλληλα, ένας από τη φρουρά πυροβολεί προς το αντιτορπιλικό.

Ο Αντώνης Βραυτσάνος δίνει εντολή και ρίχνουν μια οβίδα μικρού βεληνεκούς, η οποία διαπερνά τον τοίχο της οικία του "Ποδάρα", όπου διέμενε η τουρκική φρουρά και εκρήγνυται.

Από την έκρηξη διαμελίζεται το σώμα του "Μουντούρη", δηλαδή του επικεφαλής της φρουράς.
Κατά την παράδοση είχε τα χρήματα μέσα στην μπότα του.

Το πόδι του αποκόπηκε και εκτινάχθηκε στην Αγία Σοφία και τα νομίσματα διασκορπίστηκαν και τα πήραν διάφοροι που βρίσκονταν εκεί κοντά.

Οι Τούρκοι μετά απο το συμβάν διασκορπίστηκαν και άλλοι κατέφυγαν στην περίβολο του ναού της Μεταμόρφωσης ενώ άλλοι κατέφυγαν στην περιοχή του Βαρβάκη.

Βγαίνει άγημα ναυτών από το αντιτορπιλικό και η τουρκική φρουρά παραδίδεται.

Το "ποιητικό" τηλεγράφημα

Ο κυβερνήτης του Ιέρακα Αντώνης Βρατσάνος αμέσως στέλνει τηλεγράφημα στο υπουργείο Ναυτικών, το οποίο και κοινωποιείται στις εφημερίδες:

"Το ανιχνευτικόν ΙΕΡΑΞ υπό κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχον Α. Βρατσάνο ηυτύχησε σήμερον να χαιρετίσει δια των κεκανονισμένων βολών την Ελληνικήν σημαίαν και την Δόξαν των Ψαρρών".

Το τηλεγράφημα αυτό θεωρήθηκε από τον Τύπο της εποχής κάπως "ποιητικόν", όπως έγραφε μια εφημερίδα της εποχής, ο "ΣΚΡΙΠ" και εκτός της αυστηρής στρατιωτικής ορολογίας.

Πλην όμως, όλοι δικαιολόγησαν τον Αντώνη Βρατσάνο, γιατί ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος, αφού ελευθέρωσε τη γη των προγόνων του, την αγαπημένη του πατρίδα.

Στην δοξολογία που θα γίνει στον Άγιο Νικόλαο ο κυβερνήτης διαβάζει στους κατοίκους των Ψαρών την Διακήρυξη του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.     

  Το έγγραφό προέρχεται από την ψηφιοποιημένη συλλογή του Ιστορικού Αρχείου Πολεμικού Ναυτικού.

Εκδόθηκε την 21/10/1912 στο Θωρηκτό Αβέρωφ που βρισκόταν στον Μούδρο της Λήμνου. Ο Κουντουριώτης ανακοινώνει επίσημα στους Ψαριανούς ότι τα Ψαρά περνούν στην κατοχή της Ελλάδας. Καταργείτε κάθε οθωμανική εξουσία επ’ αυτών. Ενώ οι υποθέσεις τοπικής φύσεως θα διεξάγονται όπως πριν από την Δημογεροντία μέχρι νεοτέρας.

       Η διακήρυξη- διαταγή καταλήγει σε έναν συγκινητικό επίλογο όπου ο Ναύαρχος Κουντουριώτης αναφέρεται στον σεβασμό και την αγάπη του Πολεμικού Ναυτικού προς την ηρωοτόκο νήσο των Ψαρών.

Αντιτορπιλικό ΙΕΡΑΞ

Το αντιτορπιλικό Ιέραξ (Α/Τ Ιέραξ D-36) υπηρέτησε στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό από το 1912 έως το 1946. Το πλοίο, μαζί με τα ομότυπα Αετός Ι, Πάνθηρ και Λέων ΙΙ, που αποτέλεσαν τα Θηρία του Πολεμικού Ναυτικού παραγγέλθηκαν από την Αγγλία στα ναυπηγεία 'Camell Laird, Liverpool'.

Αγοράστηκαν έτοιμα για χρήση στην τιμή των 148,000 λιρών έκαστο, όταν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι φαινόταν πιθανοί.

Τα πλοία αυτά είχαν αρχικά παραγγελθεί από το ναυτικό της Αργεντινής, το δε Ιέραξ αρχικά ονομαζόταν Santa Fé. Η παραλαβή του έγινε από τον Πλοίαρχο Αθ. Μιαούλη, ΒΠΝ, στο Παλέρμο της Σικελίας όπου είχε καταπλεύσει με ξένο πλήρωμα.

Στην διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων είχαν αγοραστεί μόνο τα βασικά πυρομαχικά (3000 βλήματα). Λόγω του ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμες τορπίλες τα πλοία αρχικά ονομάστηκαν Ανιχνευτικά αντί για Αντιτορπιλικά.

Στις 21 Οκτωβρίου 1912, με κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Α. Βρατσάνο, ΒΠΝ, ήταν μέλος του στολίσκου του απελευθέρωσε τα Ψαρά.

Στις 3 Δεκεμβρίου 1912, το Ιέραξ μαζί με τα υπόλοιπα τρία Θηρία, ως μέλη του Ελληνικού Στόλου με επικεφαλής την ναυαρχίδα θωρηκτό Γεώργιος Αβέρωφ και υπό την καθοδήγηση του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη έλαβε μέρος στην ναυμαχία της Έλλης και στις 5 Ιανουαρίου 1913 στην ναυμαχία της Λήμνου.

Το Ιέραξ συμμετείχε στην εκκένωση των Ελλήνων από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης το 1918 και μετείχε στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1919 – 1922) στη θάλασσα του Μαρμαρά και το Αιγαίο Πέλαγος.

Μετά τον πόλεμο το Ιέραξ ανακαινίστηκε , την περίοδο 1925-1927. Έχοντας επιζήσει την γερμανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941 το Ιέραξ μετέβη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, από όπου έλαβε μέρος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου παρά την ηλικία του προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες ως συνοδό και περιπολικό. Το πλήρωμα του Ιέραξ έλαβε επίσης μέρος στην ανταρσία που ξέσπασε την Απρίλιο του 1944 υπέρ του ΕΛ.Α.Σ.

Μετά το τέλος του Πολέμου, το Ιέραξ παροπλίστηκε το 1946.