Καρκινοπαθής ή όχι ο Ερντογάν; Ανοίγει η συζήτηση για τη διαδοχή

Καρκινοπαθής ή όχι ο Ερντογάν; Το ερώτημα για την υγεία του ανοίγει τη συζήτηση για την διαδοχή του

Του Michael Rubin

Το πρόβλημα με τους ηγέτες τύπου “ισχυρός άνδρας” είναι ότι η ψευδαίσθηση της ισχύος και της σταθερότητας που φέρνουν μαζί τους είναι προσωρινή. Όταν οι δικτάτορες εξαφανίζουν τους μηχανισμούς ελέγχου και ισορροπίας της εξουσίας, γίνονται η μόνη συγκολλητική ουσία της κοινωνίας.

Αναλογιστείτε την περίπτωση της Τουρκίας: υπό τον έλεγχο του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan, η χώρα εμφανίζει απλώς μια επίφαση σταθερότητας.

 Οι εκκαθαρίσεις του Erdogan έχουν αποδεκατίσει τον στρατό και τις δυνάμεις ασφαλείας που δεν έχουν πια την ισχύ ή την ικανότητα που είχαν πριν από δεκαετίες.

 Τα πλήγματα στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης πιθανότατα θα είναι κι αυτά δύσκολο να θεραπευτούν. Και δεν είναι σαφές ότι το πολιτικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΠ) που ίδρυσε ο Erdogan θα επαρκέσει για την σταθεροποίηση της χώρας όταν Erdogan αποχωρήσει από το προσκήνιο.


Τα τελευταία χρόνια, ο Erdogan προωθεί μέλη της οικογένειάς του, όπως ο γιος του Bilal και ο γαμπρός του Berat Albayrak εις βάρος παλιών συνεργατών και ηγετών του κόμματός του όπως ο Abdullah Gul και ο Ahmet Davutoglu.

Παρ’ όλα αυτά, εκτός από τον Mustafa Kemal Ataturk και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του, κανένα τουρκικό κόμμα που πέτυχε να κυβερνά μόνο του τη χώρα δεν επέζησε τον θάνατο του χαρισματικού του ηγέτη.

 Για παράδειγμα, το Δημοκρατικό Κόμμα του Adnan Menderes διαλύθηκε μετά την εκτέλεσή του και το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Turgut Ozal σταδιακά εξαφανίστηκε μετά τον θάνατο του ηγέτη του από καρδιακή προσβολή.

Είναι υγιής ο Erdogan;

Κι αυτό μας φέρνει πίσω στον Erdogan. Κατά την σχεδόν δεκατετραετή του διακυβέρνηση, ο Erdogan αντιμετώπισε διάφορα θέματα υγείας.

Σε ένα περιστατικό πριν από μια δεκαετία, οι άνδρες της προσωπικής του ασφάλειας χρειάστηκαν περίπου 10 λεπτά για να τον βγάλουν από το κλειδωμένο του αλεξίσφαιρο αυτοκίνητο όπου είχε χάσει τις αισθήσεις του.

Πριν από πέντε χρόνια, μια ηλεκτρονική αλληλογραφία που διέρρευσε ανέφερε ότι ο Τούρκος ηγέτης έπασχε από καρκίνο και είχε μόλις δύο χρόνια ζωής. Ενώ όντως ο Erdogan είχε καρκίνο, νίκησε τις προγνώσεις.

 Και νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, λιποθύμησε ενώ προσευχόταν. Αυτά τα επεισόδια δεν προμηνύουν αναγκαστικά την καταστροφή.


Ο Erdogan είναι 63 ετών, νεότερος από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης στην Τουρκία και επίσης νεότερος από πολλούς από τους προηγούμενους ηγέτες της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, τις τελευταίες εβδομάδες οι ίδιες πηγές που με πληροφόρησαν ότι μπορεί να επίκειται πραξικόπημα αρκετούς μήνες πριν αυτό εκδηλωθεί, υποδεικνύουν ότι ο καρκίνος του Erdogan επέστρεψε και έχει επεκταθεί.

Μια επισήμανση: είναι πάντα επικίνδυνο να γίνονται υποθέσεις για την υγεία δικτατόρων. Σε κοινωνίες ήδη αδιαφανείς, η υγεία των ηγετών είναι ένα από τα πιο στενά φυλασσόμενα μυστικά.

Η σχετική δημοσιογραφική κάλυψη μπορεί μάλιστα να έχει ένα στοιχείο γελοιότητας: Σκεφτείτε τον πρώην ηγέτη της Συρίας, Hafez al-Assad. Για τρεις δεκαετίες, οι αναλυτές προέβλεπαν τον επικείμενο θάνατό του.

 Όταν εντέλει πέθανε το 2000, οι ίδιοι αυτοί αναλυτές υποστήριξαν ότι όλο αυτό το διάστημα είχαν δίκιο. Δεν έχω βεβαίως μιλήσει με τους γιατρούς του Erdogan και δεν μπορώ να γνωρίζω αν οι φήμες ισχύουν, πέραν του ότι επισημαίνω ότι οι πληροφορίες που μου δίνουν οι πηγές μου έχουν βγει τις περισσότερες φορές αληθινές.

Ανεξάρτητα όμως από αυτό, η θνητότητα των δικτατόρων δεν θα πρέπει να θεωρείται θέμα ταμπού, τουλάχιστον σε ότι αφορά τις υποθέσεις για το τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια.

Ο διάδοχος του Erdogan θα αναδειχθεί από την οικογένειά του ή από το κόμμα;

Κι αυτό μας φέρνει πίσω στον Erdogan. Τι θα συμβεί όταν ο δυνατός άνδρας της Τουρκίας πεθάνει, υποθέτοντας ότι δεν θα απομακρυνθεί στο μεταξύ από την εξουσία με άλλα μέσα;

Δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό ο γιος τού ή ο γαμπρός του να διατηρήσουν από μόνοι τους το ανάστημα που απαιτείται έναντι του στρατού και τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους ώστε να καταφέρουν να αναλάβουν τα ηνία της εξουσίας, ακόμη κι αν έχουν πρόσβαση σε μέρος των χρημάτων που καταχράστηκε ο Erdogan κατά τη διάρκεια της θητείας του.

Με άλλα λόγια, ο Bilal και ο Berat μοιάζουν περισσότερο στον Gamal Mubarak ή τον Σαΐντ Κατάφι παρά στον Bashar al-Assad.

Θα μπορούσαν να αναλάβουν το πηδάλιο οι βετεράνοι του ΑΚΡ; Εδώ υπάρχουν βασικά δύο πιθανότητες: ο πρώην Πρόεδρος Abdullah Gul, και ο πρώην αναπληρωτής Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών Ali Babacan.


Ο Gul έχει συμπάθειες στο κόμμα, και κατάφερε να αποφύγει την εκκαθάριση του Erdogan έναντι όσων έχουν δεσμούς με τον εξόριστο θεολόγο Fethullah Gulen, ίσως γιατί έχει παραμείνει τόσο ήσυχος στην αποστρατεία.

Ο Gul όμως είναι ολιγόλογος και εδώ και καιρό αποφεύγει τα ρίσκα. Δεν είναι σαφές αν θα καταφέρει να συγκεντρώσει ισχύ ώστε να ανασυνταχθεί και να περιθωριοποιήσει τους ανταγωνιστές του στη μάχη που θα ακολουθήσει τον θάνατο του Erdogan.


Στο μεταξύ ο Babacan έχει καταφέρει να μείνει σχετικά καθαρός εν μέσω της διαφθοράς που έχει σημαδέψει την εποχή Erdogan, και έχει αποφύγει τον συσχετισμό του με τις δικτατορικές υπερβολές του τελευταίου.

Δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό πάντως ο Gul ή ο Babacan να συγκεντρώσουν ποσοστό άνω του 30% στη μετά Erdogan εποχή, το οποίο ακόμα και με τη λαθροχειρία του ΑΚΡ πιθανότατα δεν θα επαρκέσει για την εμπέδωση του ελέγχου.

Διαβάστε τη συνέχεια στο www.liberal.gr